Nhiều quốc gia bày tỏ quan ngại về các động thái gần đây của Trung Cộng được cho là làm 'thay đổi nguyên trạng' trên Biển Đông.
Triển khai hỏa tiễn và Radar tại Hoàng Sa là một hành động nhằm chuẩn bị hoàn thành bước quân sự hóa ở Biển Đông, đồng thời khẳng định giai đoạn thứ sáu trong một chiến lược dài hạn của Trung Cộng có tên gọi là 'thay đổi nguyên trạng' Biển Đông của chính quyền Bắc Kinh, theo cắt nghĩa của nhà phân tích chiến lược quan hệ quốc tế từ Hà Nội.
Bộ Quốc phòng Trung Cộng đã tuyên bố rằng Trung Cộng “có quyền lợi chính đáng và hợp pháp trong việc bố trí cá cơ sở phòng thủ trong phạm vi lãnh thổ của mình”.
Cục Thông tin Bộ Quốc phòng Trung Cộng tuyên bố Tây Sa (tức Hoàng Sa) là “lãnh thổ vốn có của Trung Cộng”.
“Trung Cộng có quyền lợi chính đáng và hợp pháp trong việc triển khai các cơ sở phòng thủ trong phạm vi lãnh thổ của mình, nhằm bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và an ninh quốc gia.”
“Việc Trung Cộng bố phòng trên các đảo đá liên quan đã có từ lâu, sự thổi phồng và hâm nóng của cá biệt phương tiện truyền thông hoàn toàn là nhai lại giọng điệu cũ rích về cái gọi là mối đe dọa từ Trung Cộng,” Bộ Quốc phòng Trung Cộng nói.
Bình luận về động thái Trung Cộng được cho là đã triển khai tên lửa và hệ thống radar trên đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa mà Trung Cộng cưỡng chiếm từ tay của chính quyền Việt Nam Cộng Hòa từ năm 1974, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Trường, Chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Phát triển Quan hệ Quốc tế (CSSD) nói:
"Đấy là một hành động ngang ngược và bất chấp dư luận thế giới... Tại sao Trung Cộng lại phải triển khai tên lửa ở một khu vực mà Trung Cộng chiếm của Việt Nam?
"Hành động này là một bước chuẩn bị cho việc sau khi Trung Cộng hoàn thành cải tạo các đảo, thì Trung Cộng triển khai các tên lửa xuống Trường Sa và như thế là hoàn thành bước quân sự hóa Biển Đông."
Đồng thời theo nhà phân tích, người cũng là nguyên Đại sứ Việt Nam tại Thụy Điển, hành động triển khai hỏa tiễn thống nhất với một chiến lược dài hạn đã có từ lâu của Trung Cộng ở vùng biển có nhiều tranh chấp về chủ quyền.
Ông Nguyễn Ngọc Trường nói:
"Kể từ năm 2014 đến nay là Trung Cộng bước vào giai đoạn thứ sáu, giai đoạn thay đổi nguyên trạng Biển Đông... và nhằm xác lập những nỗ lực trên thực tiễn để kiểm soát Biển Đông...
"Xét về toàn bộ quá trình Trung Cộng lấn chiếm Biển Đông qua năm giai đoạn, và đây là giai đoạn thứ sáu, có sáu giai đoạn, thì nó không phụ thuộc lắm vào hoạt động của Trung Cộng, vào việc mở rộng và bành trướng của Trung Cộng ở Biển Đông.
"Tôi nghĩ việc lấn chiếm Biển Đông, từng bước lấn chiếm Biển Đông và áp đặt sự hiện diện quân sự của Trung Cộng ở Biển Đông có tính quy luật, trở thành một xu thế Trung Cộng đã thực hiện từ năm 1954 đến nay, kể từ khi Pháp rút khỏi Đông Dương cho đến ngày nay."
Ba nguyên nhân chính
Cũng bình luận về động thái mới của Trung Cộng ở Hoàng Sa, diễn ra ngay sau khi hội nghị Sunnylands giữa lãnh đạo Hoa Kỳ và mười quốc gia thành viên Asean mới kết thúc ở Hoa Kỳ, một nhà nghiên cứu quan hệ Việt - Trung và đàm phán tranh chấp chủ quyền giữa hai nước, cho rằng có ba nguyên nhân chính.
Từ Hà Nội, Tiến sĩ Trần Công Trục, nguyên Trưởng Ban Biên giới của Chính phủ Việt Nam, trước hết cũng cho rằng đây là một bước trong chủ trương quân sự hóa của Trung Cộng. Ông nói:
"Theo tôi cũng là một bước đi trong chủ trương quân sự hóa của Trung Cộng để thực hiện tham vọng của mình là khống chế và tiến tới độc chiếm Biển Đông. Cho nên việc họ đưa tên lửa hay xây dựng đường băng, rồi đưa tàu chiến, rồi đưa máy bay và xây dựng các đồn bốt quân sự thì rõ ràng đó là một điều mà không ai lạ lẫm gì.
"Và trong chuyện lịch sử vừa qua cũng như sắp đến, người ta đều có thể dự đoán là Trung Cộng sẽ làm. Nhưng việc quan trọng là họ đưa tên lửa đất đối không ở Phú Lâm trong thời điểm hiện nay có lẽ phải thấy rõ là có sự tính toán của Trung Cộng."
Và theo nhà quan sát này, có ba nguyên nhân chính đằng sau động thái của Trung Cộng, Tiến sĩ Trần Công Trục nói tiếp:
"Thứ nhất, đây có phải là một sự phản ứng, tỏ ra một sự phản ứng mạnh mẽ của Trung Cộng trong kết quả của Hội nghị Thượng đỉnh của các nước Asean và Hoa Kỳ vừa diễn ra, với một kết quả là có một tuyên bố khá chi tiết, đầy đủ với mười mấy điểm mà chúng ta đã biết.
"Và đây là một phản ứng có thể rất mạnh mẽ, thậm chí có thể gọi là rất ngông cuồng của phía Trung Cộng trong việc tìm cách đe dọa bằng những vũ khí rất hiện đại đó để có thể đe dọa các nước Asean đang tỏ ra một quyết tâm mạnh mẽ, một sự đoàn kết thống nhất trong việc ngăn cản các hoạt động quân sự hóa của Trung Cộng, thì tôi nghĩ đấy cũng là một nguyên nhân.
"Thứ hai có thể nói rằng nó cũng là một thách thức đối với các nước trong khu vực Asean mà kể cả Hoa Kỳ, bởi vì họ đã thấy rõ là Hoa Kỳ vừa rồi đã đưa tàu chiến vào tuần tra trong phạm vi 12 hải lý ở Tri Tôn, ở quần đảo Hoàng Sa.
"Và nữa là phải chăng họ (Trung Cộng) đang thể hiện đe dọa và thái độ của mình trước thông tin là tháng Năm này, (Tổng thống Mỹ) Obama thăm Việt Nam.
"Tất cả những cái đó rõ ràng là Trung Cộng đang tỏ rõ một tính toán, một quyết tâm rất mạnh mẽ và một lần nữa họ bất chấp dư luận và bất chấp tất cả những quan ngại cũng như tiếng nói mạnh mẽ của Quốc tế," ông Trần Công Trục nêu quan điểm.
Động thái tiếp theo?
Hôm thứ Tư, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Trường nói với BBC về khả năng động thái tiếp theo của Trung Cộng và ông tiên lượng Trung Cộng có thể sẽ có những hành động mới gây thay đổi cán cân quân sự một cách 'rất cực đoan' ở khu vực.
Nhà nghiên cứu này nói:
"Tất nhiên nó là nằm trong vấn đề Biển Đông, mà Biển Đông đã trở thành một vấn đề của quốc tế, chứ không chỉ liên quan đến những nước có đòi hỏi chủ quyền biển đảo trực tiếp như là Việt Nam.
"Mỹ và các nước lớn liên quan sẽ rất quan ngại về hành động này. Thực ra hành động này... rõ ràng là thay đổi tương quan quân sự, lực lượng quân sự, cán cân quân sự ở Biển Đông. Rồi đây Trung Cộng sẽ cho máy bay quân sự xuống các tổ hợp quân sự, dân sự ở Hoàng Sa, Trường Sa, nó sẽ thay đổi cán cân một cách rất là cực đoan.
"Với hành động này, Trung Cộng, đây là leo thang từng bước và hành động này là bước leo thang nghiêm trọng để quân sự hóa Biển Đông, thay đổi nguyên trạng Biển Đông và đồng thời từng bước Trung Cộng sẽ tăng cường sự kiểm soát của mình đối với các con đường biển huyết mạch ngang qua Biển Đông.
"Mặc dù Trung Cộng nói hiện nay hành động của Trung Cộng không có ảnh hưởng gì đến tự do hàng hải, nhưng người ta thấy là những quy luật hoạt động của Trung Cộng từ mấy chục năm qua, người ta thấy đấy là bước leo thang càng ngày càng nghiêm trọng."
Động thái của Trung Cộng được thực hiện có thể để đáp lại sự kiện Thượng đỉnh Mỹ - Asean vừa diễn ra Sunnylands, Hoa Kỳ, theo ý kiến nhà nghiên cứu.
Ngoại trưởng Trung Cộng Vương Nghị trong một họp báo chung với ngoại trưởng Úc đã bác bỏ tin Trung Cộng 'xây căn cứ trực thăng' ở Hoàng Sa.
Và Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Trường đưa ra dự đoán:
"Theo tôi việc từ Hoàng Sa sẽ dẫn đến Trường Sa, Trường Sa sau đó sẽ có thể là thiết lập khu vực kiểm soát của Trung Cộng để bảo vệ khu vực hoạt động tàu ngầm hạt nhân của Trung Cộng ở Biển Đông, rồi có thể Trung Cộng thiết lập vùng cấm bay.
Hiện có tin Trung Cộng đang cải tạo và xây dựng căn cứ cho phi cơ trực thăng ở quần đảo Hoàng Sa.
Tuy nhiên ngay tại một họp báo chung vơi Ngoại trưởng Úc Julie Bishop ở thủ đô Trung Cộng, Bắc Kinh, Ngoại trưởng Trung Cộng ông Vương Nghị đã bác bỏ tin này và cho rằng truyền thông phương Tây đã 'thêu dệt' sự việc.
Trung Cộng từ trước vẫn luôn khẳng định Tây Sa và Nam Sa (Hoàng Sa và Trường Sa) là những phần lãnh thổ của nước này mà chủ quyền là 'không thể tranh cãi'.
Bắc Kinh do đó cũng tuyên bố nước này có toàn quyền thực hiện các hành động thuộc chủ quyền của mình trên các quần đảo này, bất chấp các quan ngại của quốc tế và các quốc gia trong khu vực về các động thái được cho là 'quân sự hóa' đe dọa an ninh chung, trong đó có đe dọa quyền tự do hàng hải của các quốc gia cũng như cố tình 'làm thay đổi hiện trạng' ở khu vực.
